Szałwia omszona (Salvia nemorosa L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae).
Biologia i ekologia
Rośnie na przydrożach, w siedliskach ruderalnych, w suchych murawach, na suchych łąkach, na zboczach. Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca (czasami już od maja) do sierpnia.
Rośnie na naturalnych stanowiskach w południowej, środkowej i wschodniej Europie, oraz na części obszaru Azji (Turcja, Kaukaz, Syberia, Kazachstan, Kirgistan). Jest też uprawiana w wielu krajach świata. W Polsce występuje w południowo-wschodniej części kraju, w innych miejscach tylko jako gatunek zawleczony.
Posiada wzniesioną łodygę o wysokości 30-80 cm. Jest ona nierozgałęziona lub wyrastają z niej długie, wzniesione gałązki. Cała (gęściej w górnej części) jest owłosiona krótkimi, gęstymi i białawymi włoskami zwróconymi w dół, brak jednak włosków gruczołowych. Jest dość gęsto ulistniona. Łodyga w dole często fioletowo nabiegła.
Dolne wyrastają na długich ogonkach, górne są krótkoogonkowe lub siedzące. Mają kształt podługowaty lub eliptyczny i są nieco pomarszczone, o brzegach podwójnie nierówno karbowano-piłkowanych. Dolna strona owłosiona gęstymi, szarymi włoskami (również brak włosków gruczołowych).
Grzbieciste, fioletowe, wzniesione. Kielich krótko omszony i zazwyczaj purpurowo nabiegły. Korona ma długość 10-15 mm, a jej górna warga jest bardzo słabo łukowata i ma na szczycie 3 maleńkie i stulone ząbki. W rurce korony wewnątrz brak pierścienia włosków. Kwiaty zebrane są w okółki wyrastające w kątach szerokojajowatych, ciemnopurpurowych podsadek, które mają taką samą długość jak kielich. Przed rozkwitnięciem kwiatów podsadki zachodzą na siebie dachówkowato.
Znaczenie użytkowe
Jest uprawiana jako roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty kwiatowe, jej walorami są kwiaty.
Istnieją kultywary o kwiatach białych, różowopurpurowych i fioletowych. Jest dość odporna na suszę, ale podlewana rośnie lepiej. Rozmnaża się przez podział kęp jesienią lub przez nasiona wysiewane w maju na rozsadnik. Jeżeli nasiona nie są zbierane, należy po przekwitnięciu rośliny ściąć kwiatostany. Wycięcie całych pędów tuż przy ziemi spowoduje, że jesienią zakwitnie ona drugi raz. Nawozi się kompostem, obornikiem lub nawozami wieloskładnikowymi. Popularna wśród koneserów włoskiej kuchni szałwia lekarska to nie tylko aromatyczna przyprawa. Nie bez powodu późną wiosną zielarze zbierają liście tej rośliny i przygotowują z nich różne mikstury. Suszona szałwia lekarska stanowi bowiem bazę do leczniczych herbat i naparów, z pomocą których można wyleczyć wiele dolegliwości – zarówno ból gardła, jak i problemy z nadmierną potliwością. Zioło to, ze względu na zawartość unikalnego połączenia substancji o silnym działaniu leczniczym, ma szerokie zastosowanie w naturoterapii. Z kolei wysoka zawartość olejku eterycznego składającego się z tujonu, cyneolu, kamfory, bornelu, pinenu, sprawia, że szałwia lekarska stanowi popularną przyprawę, którą można dodawać do tłustych mięs, takich jak wieprzowina, gęś czy kaczka.Znaczenie biblijne
Według niektórych znawców roślin biblijnych kształt tradycyjnego, siedmioramiennego świecznika żydowskiego, zwanego menorą, wzorowany jest na rozgałęzieniach tego gatunku szałwii. Hebrajskie słowo mōrijjā(h) występuje zarówno w nazwie góry Moria, wymienionej w Księdze Rodzaju (22,2), jak i wzgórza Moria, na którym zbudowano Świątynię Jerozolimską. Zdaniem J.