Rudbeckia fulgida (Rudbekia błyskotliwa)

Rudbeckia fulgida (Rudbekia błyskotliwa)

Rudbekia (Rudbeckia L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych.

Biologia i ekologia

Obejmuje 24 gatunki. Rośliny te występują w naturze w Ameryce Północnej, rosnąc na preriiłąkach, w lasach i na brzegach strumieni. Niektóre gatunki są rozpowszechnione w uprawie i jako dziczejące rosną też w EuropieAzji i Ameryce Południowej. W Polsce jako uciekinierzy z upraw (kenofity i agriofity) obecne są dwa gatunki – rudbekia naga R. laciniata i rudbekia owłosiona R. hirta. Kilka dalszych gatunków uprawianych jest także jako rośliny ozdobne. Nazwę rodzajową stworzył Karol Linneusz dla uhonorowania profesorów (ojca i syna) Uniwersytetu w Uppsali – Olafa Rudbecka starszego i młodszego.

Morfologia

Pokrój

Byliny i rośliny roczne, o łodygach wyprostowanych i osiągających od ok. 0,5 do 3 m wysokości, rozgałęzionych w górze pędu, nagich lub owłosionych. Pod ziemią z korzeniami wiązkowymi lub kłączem, rzadziej z korzeniem palowym.

Liście

Odziomkowe i łodygowe, skrętoległe, ogonkowe i siedzące, owłosione lub nagie, czasem sine. Blaszka od równowąskiej do eliptycznej i jajowatej, niepodzielona lub częściej podzielona pierzasto raz lub dwa razy. Odcinki liści całobrzegie, ząbkowane lub piłkowane.

Kwiaty

Zebrane w koszyczki powstające pojedynczo na szczycie pędu lub tworzące złożone kwiatostany w postaci podbaldachu albo wiechyOkrywy półkuliste do kulistych o średnicy od 15 mm do kilku cm. Listki okrywy w liczbie 5–20 wyrastają w jednym lub dwóch, rzadziej trzech rzędach, są trwałe, zielone i mają lancetowaty kształt. Dno kwiatostanowe wypukłe, czasem stożkowate lub walcowate, o średnicy do 3 cm, pokryte plewinkami obejmującymi poszczególne kwiaty. Brzeżne kwiaty języczkowe nie zawierają ani pręcików ani słupka, jest ich od 5 do 20 lub czasem brak ich zupełnie. Językowata korona jest zwykle żółta lub żółtopomarańczowa, często też dwubarwna – brązowa u nasady, rzadko cała jest brązowa. Kwiaty rurkowe wewnątrz koszyczka są obupłciowe i płodne; jest ich od 50 do ponad 800. Ich korony są żółte, żółtozielone lub brązowo-fioletowe (dwubarwne). Łatki na końcach rurki korony są trójkątne i jest ich 5.

Owoce

Zwykle czarne niełupki mniej lub bardziej 4-kanciaste, gładkie lub słabo owłosione. Puchu kielichowego brak lub składa się z kilku nierównych łusek.

Zastosowanie
Wiele gatunków jest uprawianych jako ogrodowe rośliny ozdobne. Nadają się na rabaty oraz na kwiat cięty. Wszystkie najlepiej rosną na gliniastych, dobrze zatrzymujących wodę glebach. Mogą rosnąć w pełnym słońcu lub w półcieniu. Rozmnażają się przez wysiew nasion lub przez podział rozrośniętych kęp.