Róża dzika (Rosa canina L.) – nazwy ludowe: psia róża, gatunek krzewu z rodziny różowatych, z rodzaju róża.
Biologia i ekologia
Występuje na obszarach umiarkowanych i ciepłych półkuli północnej. Można ją spotkać prawie w całej Europie, na terenach do 1500 m n.p.m., w Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich, na Maderze, w Azji; rozprzestrzeniła się także w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce jest gatunkiem pospolitym. Porasta zarośla, skraje lasów, miedze, przydroża. Kwitnie od maja do lipca, jej kwiaty wydzielają przyjemny zapach. Owoce są rozsiewane przez zwierzęta (endochoria).
Pokrój – Krzew o wysokości do 3 m, czasami pnącze o wysokości do 12 m.. Gałęzie są łukowato odgięte ku ziemi. Gałązki z silnie, hakowato zakrzywionymi kolcami
Liście –.Złożone są z 5–7 jajowato-eliptycznych, ostro ząbkowanych listków o ostro, pojedynczo lub podwójnie piłkowanych brzegach. Są zielone, rzadko tylko sine, nagie lub owłosione.
Kwiaty – Pięciopłatkowe kwiaty, różowe lub białawe są pojedyncze lub zebrane w kwiatostany. Wyrastają na szypułkach dłuższych od podsadek. Działki kielicha słabo ogruczolone, po przekwitnięciu są przeważnie odgięte w dół i dość wcześnie odpadają.
Owoce – Owoc szupinkowy wielkości 2–3 cm, wydłużony, purpurowoczerwony.
Znaczenie użytkowe
Lecznictwo – Surowiec zielarski: dojrzałe owoce. Są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Zawierają oprócz ogromnej ilości witaminy C garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, cukry, pektyny. Owoce są niezwykle bogatym źródłem witaminy C – zawierają jej dziesięciokrotnie więcej niż porzeczka czarna. Już 1-3 jej owoce w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę. Naturalna witamina zawarta w owocach jest przy tym trzykrotnie bardziej skuteczna od witaminy syntetycznej w tabletkach Owoce róży mogą być używane do sporządzania przetworów i win. Owoce dzikiej róży zawierają również witaminy A, B1, B2, E, K i kwas foliowy, flawonoidy, kwasy organiczne, pektyny oraz garbniki.
Z płatków wykonuje się konfitury, szczególnie nadające się do nadziewania pączków. Kandyzowane płatki nadają się do dekoracji ciast oraz są dodatkiem do potpourri. Z owoców wytwarza się dżemy, soki, syropy i koncentraty witaminowe. Przetwory z róży nadają się do samodzielnego spożycia, są także używane do aromatyzowania słodyczy, napojów, ciast. Z owoców oraz płatków robi się aromatyczne herbaty. W Szwecji z dojrzałych owoców przyrządza się zupę różaną. Z nasion wytwarza się olej z dzikiej róży.
Kosmetyka– kremy, toniki i inne.
Ogrodnictwo – W szkółkarstwie Rosa canina jest używana jako podkładka dla róż szlachetnych
Znaczenie biblijne – symbolizowała nie tylko miłość, ale i mądrość oraz śmierć. Zdaniem znawców roślin biblijnych róża dzika i róża fenicka wymienione są w Biblii, chociaż bez rozróżnienia gatunku. Nie zawsze jednak pod nazwą róża kryją się róże, czasami jako róże określane są również: oleander pospolity, narcyz wielokwiatowy lub tulipan górski. Jeden z tych dwu gatunków róż jest wymieniony w Księdze Mądrości (2,8). Świadczy o tym nie tylko fakt, że te dwa gatunki róż są w Izraelu pospolite, ale także kontekst wydarzeń w cytowanym fragmencie Biblii: istniał wówczas zwyczaj zakładania przez biesiadników wieńców z róż podczas uczt.
Już wczesne chrześcijaństwo znało legendę o tym, że Syn Boży wziął swoją Matkę do nieba, a apostołowie, otworzywszy grób, znaleźli w nim tylko róże.
Ciekawostki – Pędy kwitnącej róży lub gałązki z dojrzałymi owocami są wykorzystywane do wykonywania bukietów i dekoracji wnętrz. Była uprawiana w starożytnym Rzymie. Rzymianie wykonywali z niej wieńce, które nakładali na głowę podczas uczt. Wypełniali jej płatkami także poduszki, co miało uspokajać i usypiać.
W ogrodzie posadzona jest:
Róża okrywowa
Rosa Elfrid
Rosa 'Scarlet Meidiland’
Rosa Larissa® ADR 2008
Rosa The Fairy
Róża pomarszczona
Róże historyczne
Rosa Boule de Neige
Rosa Comte de Chambord
Rosa Jacques Cartier
Rosa Mme Konorr
Rosa Madame Isaac Pereire
Rosa Pompon Blanc Parfait
Rosa Mrs. John Laing (Bennett, 1887)
Rosa Souvenir du docteur Jamain
Rosa Quatre Saisons