Śliwa (Prunus L.) – rodzaj krzewów i drzew z rodziny różowatych (Rosaceae Juss).
Biologia i ekologia
W obecnie dominującym, szerokim ujęciu obejmuje ponad 200 gatunków. Występują one w strefie umiarkowanej i ciepłej półkuli północnej, przy czym odmiany uprawne i ozdobne rozpowszechnione są na całym świecie. Do rodzaju tego należą gatunki określane zwyczajowymi nazwami jako: brzoskwinia, czeremcha, czereśnia, laurowiśnia, morela, wiśnia, śliwa.
Rodzaj jest szeroko rozprzestrzeniony na świecie, przy czym najbardziej zróżnicowany jest w strefie umiarkowanej półkuli północnej, gdzie śliwy spotykane są niemal w całej Ameryce Północnej, Europie, gdzie rośnie 17 gatunków, i Azji. Brak ich na tych kontynentach tylko na dalekiej północy (np. na Islandii, Grenlandii, na Alasce są obecne tylko jako rośliny introdukowane). Około 75 gatunków rośnie w strefie międzyzwrotnikowej, głównie na obszarach górskich. Rodzaj ma pojedynczych przedstawicieli w Afryce, ok. 25 gatunków obecnych jest w Ameryce Środkowej i Południowej, 45–50 w południowej i południowo-wschodniej Azji. W Australii i Nowej Zelandii rodzaj został introdukowany.W Polsce rosną cztery lub pięć gatunków rodzimych (różnica wynika z różnego ujmowania systematycznego czeremchy skalnej) oraz 6 gatunków introdukowanych i zadomowionych.
Pokrój
Nieduże drzewo dorastające do wysokości 10 m lub krzew. Istnieją jednak duże różnice odmianowe, a także różnice spowodowane warunkami, w jakich drzewa te rosną. Czynnikami warunkującymi wzrost są: rodzaj gleby, stanowisko, zabiegi agrotechniczne, podkładka. Śliwy mają 2-3 krotnie większy zasięg korzeni niż obwód korony. Mają też dobrze rozwinięte korzenie włośnikowe. Masa korzeni stanowi 30–45% masy całego drzewa.
Różnią się znacznie długością, grubością i barwą, która może być od jasnozielonej przez ciemnozieloną po brązową z odcieniem fioletowym. Zdarza się, że na pędach występują kolce, ale na ogół tylko w młodocianym wieku. Na pędach występują wyraźnie widoczne przetchlinki różniące się kształtem (okrągłe, eliptyczne) i barwą (żółte, zielone, szare).
Są u śliw bardzo charakterystyczne. Powstają zarówno na długo-, jak i krótkopędach. Bardzo często są po kilka w grupie, wtedy wszystkie są kwiatowe, albo środkowy jest liściowy a boczne kwiatowe. Na długopędach szkieletowych występują tylko liściowe, na krótkopędach na ogół tylko kwiatowe.
Okrągłe, eliptyczne lub jajowate, o brzegach karbowanych lub piłkowanych. Charakteryzują się dużą zmiennością w zależności od położenia na drzewie. Do identyfikacji odmiany najlepiej jest porównywać liście na długopędzie.
Zazwyczaj białe, wyrastają na szypułkach po dwa. Są to kwiaty promieniste, 5-dzielne (składające się z 5 działek kielicha, 5 płatków korony) 20-30 pręcików ułożonych w 3 okółkach z 1 wolnego słupka powstałego z jednego owocolistka.
Kulisty lub wydłużony, jadalny pestkowiec. Możemy wyróżnić trzy warstwy: zewnętrzny egzokarp stanowiący skórkę, mięsiste jadalne wnętrze mezokarp, oraz twardą zdrewniałą pestkę endokarp okrywającą nasienie. Charakterystyczny dla owoców pestkowych jest szew powstały ze zrośnięcia się owocolistka, który jest położony w głębi na ogół wyraźnie widocznej bruzdy.
Znaczenie użytkowe
Roślina sadownicza: Uprawiana jest dla owoców. Sztuka kulinarna: Owoce zawierają ok. 8% cukru, 1,2% kwasów organicznych, sole mineralne, witaminy A, B1 i C. Owoce deserowe i na przetwory (susze, dżemy, powidła, marynaty), służą do otrzymywania nalewek i śliwowicy. Roślina lecznicza: Śliwka tradycyjnie jest stosowana jako środek przeczyszczający[12] i składnik preparatów na rany. Według współczesnych badań, flawonoidy i inne związki polifenolowe zawarte w owocu śliwy wykazują działanie antyoksydacyjne, przez co działają protekcyjnie przeciwko chorobom sercowo-naczyniowym, regulują poziom glukozy we krwi, a także działają przeciwko osteoporozie[14]. Roślina miododajna: Wydajność miodowa wynosi zwykle ok. 30 kg/ha, ale sięgać może do 50 kg/ha. Nektar zawiera ok. 20% cukrów i jest dość rzadki.Drewno użytkowane jest w meblarstwie.
Odmiany śliw posadzone na terenie ośrodka:
- Śliwa – Węgierka Biała
- Śliwa – Węgierka Zwykła
- Śliwa – Renkloda