Porzeczka (Ribes L.) – rodzaj krzewów z monotypowej rodziny agrestowatych Grossulariaceae. Należy tu co najmniej 191 gatunków.

Biologia i ekologia

Występują one na obszarach o klimacie umiarkowanym i subpolarnym na półkuli północnej oraz w strefie międzyzwrotnikowej na obszarach górskich. W Polsce rośnie dziko 6 gatunków. Porzeczki to krzewy rosnące w różnych siedliskach – od mokradeł poprzez lasy różnego typu i tereny skaliste na obszarach o suchym klimacie i w górach. Rzadko rosną też jako epifity.

Wiele gatunków to ważne rośliny owocowe (zwłaszcza porzeczka agrest R. uva-crispa, porzeczka zwyczajna R. rubrum, porzeczka czarna R. nigrum), inne są cenionymi roślinami ozdobnymi lub mającymi inne zastosowania w ogrodnictwie lub nasadzeniach biotechnicznych (np. porzeczka złota R. aureum, porzeczka alpejska R. alpinum 
Pokrój

Krzewy osiągające do 4 m wysokości, o pędach prosto wzniesionych, łukowato przewisających, płożących lub wspinających się, często z wyrastającymi w węzłach pojedynczymi lub trójdzielnymi cierniami, poza tym ze szczecinkowatymi kolcami między węzłami. Pędy często zróżnicowane są na krótko- i długopędy, często też gruczołowato owłosione.

Liście

Zwykle sezonowe, czasem zimotrwałe. Skrętoległe pojedyncze, ogonkowe, wsparte zasychającymi, brązowymi, zwykle frędzlowato zakończonymi przylistkami lub pozbawione przylistków. Blaszki całobrzegie lub częściej dłoniasto klapowane, często z trzema klapami. U niektórych gatunków liście są silnie aromatyczne (np. u czarnej porzeczki).

Kwiaty

Obupłciowe (tylko u R. diacantha jednopłciowe), pojedyncze lub zebrane w krótsze lub dłuższe grona, czasem pęczki i baldachogrona. U nasady kwiatostanu znajduje się trwała podsadka, jajowata lub lancetowata, czasem równowąska. Okwiat rozwija się na skraju hypancjum w całości lub częściowo obejmującego zalążnię. Ma ono kształt rurkowaty, dzwonkowaty lub miseczkowatego. Działki kielicha w liczbie 5, rzadziej 4, są zwykle dłuższe od płatków korony kwiatu, które występują w tej samej liczbie lub bywają całkiem zredukowane. I działki i płatki występują w kolorze zielonym, białym, żółtym, różowym, czerwonym lub fioletowym. Pręciki w liczbie 5, rzadziej 4, o cienkich i wolnych nitkach, rzadziej u nasady przyrastających do hypancjum. Wokół szczytu zalążni rozwija się dysk miodnikowy. Zalążnia powstaje z dwóch owocolistków tworzących jedną komorę i dwa wolne lub zrośnięte szyjki słupka zakończone dwoma brodawkowatymi ramionami znamienia.

Owoce

Kuliste, soczyste jagody na szczycie z pozostałościami trwałego kielicha, często pokryte włoskami, szczecinkami lub gruczołami. Nasiona liczne i drobne.

Znaczenie użytkowe

Największe znaczenie użytkowe mają: porzeczka zwyczajna Ribes rubrum, porzeczka czarna R. nigrum . Do najbardziej popularnych porzeczek ozdobnych należą: porzeczka złota R. aureum o kwiatach żółtych i porzeczka krwista R. sanguineum o kwiatach różowych i czerwonych. Poza tym sadzone są dla ozdoby: porzeczka alpejska R. alpinum, 

W ogrodzie posadzony jest:

Porzeczka  w odmianach
Ben Tirrran
Fertodi
Biała z Jutrerbog
Rolan
Rovada