Jabłoń domowa (Malus domestica Borkh.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych.

Biologia i ekologia

Jest to gatunek który powstał w wyniku samoczynnego krzyżowania dwóch dziko rosnących na Kaukazie jabłoni – Malus pumila Mill. oraz Malus sylvestris Mill., a następnie w wyniku działań hodowlanych człowieka uzupełnionego o geny kilku innych naturalnie występujących w Azji i Europie gatunków. Należy do najbardziej popularnych w uprawie drzew owocowych w strefie klimatu umiarkowanego.

Pokrój –  Drzewo osiągające 5–12 m wysokości, z szeroką i gęstą koroną.

Liście –. Pojedyncze, owalne, osiągają 5–12 cm długości i 3–6 cm szerokości. Osadzone są na ogonku długim na 2–5 cm. Koniec blaszki liściowej jest zaostrzony, brzeg liścia jest piłkowany.

Kwiaty – Rozwijają się wiosną równocześnie z liśćmi, osiągają średnicę 2,5–3,5 cm. Korona pięciopłatkowa, płatki biało-różowe, wyraźne słupki i żółte pylniki. Jabłoń może zapylać się własnym pyłkiem choć najczęściej wymaga zapylenia krzyżowego.

Owoce – nazywamy jabłkiem. Dojrzewa jesienią. Zwykle kulisty, różnobarwny (zielony, żółty, czerwony lub żółty z rumieńcami). Miąższ znacznie zróżnicowany pod względem smaku, aromatu, słodyczy, konsystencji.

Ekologia – Jest gatunkiem łatwo się krzyżującym z innymi jabłoniami przez co spotyka się czasem mieszańce wzdłuż dróg, w zadrzewieniach śródpolnych. Kwitnie na przełomie od kwietnia i maja. Jest rośliną owadopylną i miododajną.

Znaczenie użytkowe

Lecznictwo, liście jabłoni są również wykorzystywane jako surogat herbaty. Podczas procesu technologicznego podwiędłe liście poddaje się utlenianiu w podwyższonej temperaturze i suszeniu. Produkt ten zawiera między innymi: rutynę, kwercetynę, kwas galusowy, kwas chlorogenowy, kwas kawowy, glikozydy fenolowe.

Kosmetyka – Kremy i toniki.

Przemysł – Drewno jabłoni używane jest w stolarce.

Przemysł spożywczy – Owoce spożywane są surowe i w postaci przetworów (soki, kompoty, nadzienia do ciast). Mają znaczne walory odżywcze. Obfitują w witaminy, cukier, pektyny, substancje aromatyczne i sole mineralne.

Ogrodnictwo –  sadownictwo i ogrody ozdobne.

Znaczenie biblijne – to roślina biblijna, która w Raju symbolizuje drzewo złych i dobrych wiadomości – odmiany starych jabłoni zaplanowane do nasadzeń, oraz rajska jabłoń.

Ciekawostki –  W Polsce roczna produkcja jabłek wynosi około 2 miliony ton. Oprócz znaczenia w sadownictwie, jabłonie są także uprawiane jako drzewa ozdobne. Istnieją nawet specjalnie wyhodowane odmiany typowo ozdobne. Wytwarzają one małe i niejadalne, za to efektownie zabarwione owoce. Jabłonie nabrały symbolicznego znaczenia już w średniowieczu, choć wtedy tylko dziko rosły. Z czasem zajęto się ich uprawą, dostrzegając walory smakowe owoców. Zjadano je na surowo, dodawano do kiszonej kapusty, służyły do wyrobu octu i przetworów. Wykorzystywano także drewno jabłoni. Ze względu na twardość, ale też małą trwałość, strugano z niego niewielkie narzędzia i przedmioty (tkackie czółna, zabawki, warcaby, smyczki do skrzypiec). Wykorzystywano również korę, która z dodatkiem kwiatów kaczeńców służyła do barwienia jajek wielkanocnych na jasnożółty kolor. Zachwyt wywoływały kwiaty

jabłoni, które uważano za kwiaty panny młodej. Były symbolem wiosny i początku miłości.

Wykorzystywano także drewno jabłoni. Ze względu na twardość, ale też małą trwałość, strugano z niego niewielkie narzędzia i przedmioty (tkackie czółna, zabawki, warcaby, smyczki do skrzypiec). Wykorzystywano również korę, która z dodatkiem kwiatów kaczeńców służyła do barwienia jajek wielkanocnych na jasnożółty kolor. Zachwyt wywoływały kwiaty jabłoni, które uważano za kwiaty panny młodej. Były symbolem wiosny i początku miłości.

Jabłoń uznawano za drzewo życia i śmierci, które miało łączyć sferę niebiańską, ziemską i podziemną. Wierzono, że drzewo to obdarza pomyślnością, zdrowiem i długim życiem oraz wprowadza harmonię i spokój. Często sadzono je w ogrodach i było symbolem dostatku. Miało to związek z określeniem złote jabłka, które pojawia się w bajkach, a obecnie oznacza rzadki skarb lub zyskowny interes.

Kształt jabłka kojarzy się z kulą ziemską i symbolizuje wieczność – bez początku i końca.

Jabłko to również jeden z trzech symboli władzy monarszej, obok korony i berła. W starożytnym Rzymie na takim jabłku umieszczony był wizerunek bogini zwycięstwa – Nike, który w czasach chrześcijańskich został wyparty przez krzyż. Początkowo prawo używania jabłka przysługiwało wyłącznie cesarzom rzymskim, jednak od XI w. zaczęli go używać również europejscy królowie, dla podkreślenia swej niezależności od cesarza.

W symbolice chrześcijańskiej jabłko jako emblemat Ziemi symbolizuje pragnienia doczesne. Kolor, zapach i słodycz owocu ukazują pokusy świata. Jabłka kojarzą się też z zakazanym owocem, który jest symbolem wiadomości złego i dobrego oraz wyobraża grzech. Po spożyciu owocu Adam i Ewa stali się śmiertelni, stąd jabłko uznano za symbol końca życia, ale też jesieni i końca roku. Adamowi miał zatrzymać się kawałek owocu w gardle, stąd u jego potomstwa grdyka nazywana jest jabłkiem Adama. Jabłko trzymane w ręku przez Chrystusa ma symbolizować odkupienie grzechu pierworodnego.

Symbolika i znaczenie jabłka są bardzo różnorodne. Oprócz wymienionych wiążą się z niebezpieczeństwem (zestrzelenie jabłka przez Wilhelma Telia z głowy syna), rzeczą niesmaczną, przykrą (kwaśne jabłko), z grawitacją (wyjaśnienie prawa grawitacji przez Newtona), z płodnością, wieczną młodością, jednością, podobieństwem (niedaleko pada jabłko od jabłoni).

Odmiany jabłoni posadzone na terenie ośrodka:

1. Jabłoń  Antonówka
   1. Jabłoń  Ananas
   1. Jabłoń  Boiken
   1. Jabłoń  Grochówka
   1. Jabłoń   Grafsztynek Prawdziwy
   1. Jabłoń  Kronselka
   1. Jabłoń  Kosztela
   1. Jabłoń  Landsberska
   1. Jabłoń  Malinowa
   1. Jabłoń  Oliwka Żółta Papierówka
   1. Jabłoń  Szara Reneta
   2. Jabłoń – Złota Reneta
      1. Jabłoń – Koksa Pomarańczowa
      1. Jabłoń – Jonatan