Liliowiec, dzienna lilia, pajęcza lilia (Hemerocallis L.) – rodzaj bylin z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Obejmuje 16 gatunków.
Biologia i ekologia
Rośliny te rosną w większości w Azji Wschodniej, zwłaszcza w Japonii, jeden gatunek (liliowiec żółty H. lilioasphodelus) także w Europie (południowo-wschodnia część Alp i tereny przyległe). Liczne gatunki i mieszańce między nimi uprawiane są jako rośliny ozdobne dla dużych i barwnych kwiatów, otwierających się sukcesywnie i kwitnących przez jeden dzień. W Chinach i Japonii rośliny te uprawiane są od tysięcy lat. Współcześnie znanych jest ponad 38 tys. odmian.
Nazwa naukowa rodzaju utworzona została z greckich słów hemera (dzień) i kallos (piękno) w odniesieniu do kwiatów rozwijających się tylko za dnia.
Pokrój
Byliny z krótkim, mięsistym kłączem i włóknistymi lub mięsistymi korzeniami kurczliwymi, często bulwiasto zgrubiałymi na końcach.
Tylko odziomkowe, wyrastające w dwóch szeregach, równowąskie i rynienkowate, ostro zakończone.
Wyrastają na głąbikach prosto wzniesionych lub podnoszących się, nierozgałęzionych lub rozgałęzionych, czasem z kilkoma przysadkami. Kwiaty skupione są zwykle po kilka (do 6, rzadziej więcej) na szczycie głąbika w główki lub częściej w jedno- lub dwustronne wierzchotki. Poszczególne kwiaty osadzone są na krótkich szypułkach, są okazałe, ale krótkotrwałe. Okazały okwiat trzykrotny, składa się z 6 listków zrośniętych u nasady w lejkowatą lub dzwonkowatą rurkę. Końce listków są wywinięte na zewnątrz. Wszystkie listki okwiatu są barwne, od jasnożółtych do pomarańczowych i pomarańczowoczerwonych, czasem z ciemniejszym V-kształtnym wzorem. Wewnętrzne listki bywają szersze od zewnętrznych. Pręciki w liczbie sześciu, o gładkich i wolnych nitkach wyrastających z listków w rurce okwiatu. Nitki są zwykle wygięte, z końcem (łącznikiem) łączącym się z główką pręcika od tyłu. Pylniki są żółte do czerwonoczarnych. Zalążnia dolna, trójkomorowa. Szyjka słupka prosta, cienka i długa, zwieńczona drobnym, główkowatym znamieniem.
Trójgraniaste torebki o tępych kantach i skórzastych ścianach. Zawierają w każdej klapie po dwa rzędy czarnych nasion, przy czym u niektórych gatunków jest ich wiele, a czasem są rzadko wytwarzane.
Znaczenie użytkowe
Hemerocallis sp. wykorzystywane są od wieków. Zwłaszcza świeże pąki kwiatowe i korzenie. W Chinach wywar z korzeni służył jako antidotum na zatrucie arszenikiem! Stwierdzono też działanie uspokajające i antydepresyjne. Kwiaty wykorzystywano do łagodzenia objawów przeziębienia, jako lek przeciwgorączkowy, przeciwwymiotny i przeciwzapalny. Najnowsze badania pokazują, że liliowce zawierają dużo antrachinonów, które poza właściwościami przeczyszczającymi mają też działanie antyoksydacyjne i przeciwutleniające.
Zarówno pąki, jak i kwiaty, są jadalne. Dojrzałe pąki mogą być smażone, duszone, pieczone, gotowane i suszone. Smakiem przypominają groch cukrowy. W tradycyjnej kuchni chińskiej pąki stosowane są jako dodatek do potraw mięsnych i sałatek, a suszone kim-choi (złota kapusta) stanowią popularną przyprawę. Pąki można smażyć jak frytki. W kuchni japońskiej podawane są jako tempura. Chrupiące, a jednocześnie świeże płatki dodawane są do sałatek. Kwiat może być wykorzystany do garnirowania dań, lodów lub drinków, do faszerowania. Trzeba pamiętać, by kwiaty spożywać z umiarem, w dużych ilościach mają właściwości przeczyszczające.W ogrodzie posadzony jest:
Liliowiec ogrodowy
Liliowiec 'Crimson Pirate’
Liliowiec „Bonanza”
Liliowiec ‘Stella d’Oro’