Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.) – gatunek roślin cebulowych i kłączowych należący do rodziny kosaćcowatych.
Biologia i ekologia
Rodzimy obszar występowania obejmuje południową, środkową i zachodnią Europę, Turcję, Kaukaz i Syberię. Jest uprawiany w Ameryce Północnej. W Polsce występuje w rozproszeniu na większości obszaru, ale najliczniej na Dolnym Śląsku, Wyżynie Lubelskiej, i na Roztoczu. W Karpatach występuje w Bieszczadach, Beskidzie Niskim, Beskidzie Wyspowym, Dołach Jasielsko-Sanockich i na Pogórzu Wiśnickim. Bylina, geofit. Kwitnie w maju i czerwcu, zapylany jest przez trzmiele. Występuje na torfowiskach niskich m.in. na wilgotnych łąkach trzęślicowych. Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Pusta, wzniesiona, do 120 cm wysokości. Wyrasta z grubego kłącza. Jest pusta, dołem występują na niej resztki zeszłorocznych liści.
Równowąskomieczowate o szerokości 2-6 mm, nie wyższe niż łodyga.
Przeważnie występują po dwa, niekiedy po 3-4 na jednym pędzie. Działki okwiatu o szerszej nasadzie. Biało-niebieskie, żyłkowane zwężają się nagle bez strefy przejściowej w żyłkowany paznokieć. Słupek dolny. Jego znamię jest krótsze i węższe od wewnętrznych działek okwiatu.
Elipsoidalna, trójgraniasta, słabo kanciasta i poprzecznie pomarszczona torebka o długości 3-4 mm.
Znaczenie użytkowe
Jest często uprawiany jako roślina ozdobna, w tym celu jednak uprawia się nie typową, dziko rosnącą formę, lecz bardziej ozdobne odmiany uprawne (kultywary). Nadaje się do wilgotnych ogrodów skalnych oraz na rabaty i na obrzeża oczek wodnych. Preferuje pełne nasłonecznienie i żyzną glebę. W czasie upałów wymaga podlewania. Rozmnaża się przez podział późnym latem, po przekwitnięciu.
Ciekawostki
Poczta Polska wyemitowała 14 czerwca 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający kosaćca syberyjskiego z serii Rośliny chronione. Autorem projektu znaczka był Andrzej Heidrich. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.
W ogrodzie posadzony jest:
Irys żółty
Irys syberyjski
Irys syberyjski ‘Silver Edge’