Jarząb mączny, syn. mąkinia (Sorbus aria Crantz) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych (Rosaceae).

Biologia i ekologia

Występuje w stanie dzikim w Europie, z wyjątkiem niektórych części na południowym wschodzie, na Kaukazie, w Makaronezji i Afryce Północnej. W Polsce występuje w reglu dolnym w Karkonoszach, Tatrach i w Pieninach, rzadko na niżu. Lasy, brzegi lasów, skaliste zbocza, gleby płytkie, gliniaste i kamieniste, podłoże wapienne.

Pokrój

Krzew lub drzewo o wysokości od 3 do 15 m. Forma wzrostu zmienna. Gałęzie tworzą często nieregularne, szerokie korony.

Pień, pędy

Posiada często wiele pni. Kora ciemnoszara, gładka, płytko bruzdkowana. Czerwonobrunatne gałązki oraz pączki okryte są pajęczynowatym, białym i łatwo ścierającym się filcem. Pędy skrócone wyraźne.

Liście

Podłużnoeliptyczne do jajowatych, nie podzielone, a tylko pierzastoklapowane, na ogonkach. Z wierzchu błyszcząco ciemnozielone, spodem gęsto owłosione białym kutnerem. Na brzegu nieregularnie podwójnie piłkowane. Mają długość 6-12 cm.

Kwiaty

Białe, dość duże, zebrane w płaskie wiechy. Mają odwrotnie jajowate płatki korony, owłosione od środka, przy nasadzie.

Owoce

Owoc pozorny. Jest żółtawoczerwony lub szkarłatny, mniej więcej kulisty, o długości do 2 cm. Kwitnie w maju i czerwcu. Okres owocowania zaczyna się w sierpniu. Rozmnaża się za pomocą nasion, które są rozprzestrzeniane za pośrednictwem ptaków (ornitochoria).

Znaczenie użytkowe

Roślina ozdobna: często sadzona wzdłuż dróg i ulic. Wyróżnia się charakterystycznym srebrzystym zabarwieniem młodych liści. Jest wytrzymały na suszę, dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza i nie ma specjalnych wymagań co do gleby.
Sztuka kulinarna: owoce mdłe, o mącznym smaku, więc rzadko spożywane przez ludzi. Dawniej wysuszone i zmielone używano jako dodatek do wypieków. Owoce są używane jako karma dla ptaków. Drewno nadaje się na wyroby stolarskie.

W ogrodzie posadzony jest:

Jarząb mączny