Migdałowiec pospolity Amygdalus communis L) – migdałowiec zwyczajny, śliwa migdał – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny różowatych.
Biologia i ekologia
Pochodzi z Azji Środkowej i Mniejszej (Izrael, Jordania, Liban, Turcja, Turkiestan, Uzbekistan). Jako gatunek introdukowany rozprzestrzenił się i na naturalnych siedliskach rośnie obecnie również w Afryce Północnej (Wyspy Kanaryjskie, Maroko, Libia, Tunezja), w Azji Zachodniej (Cypr, Iran), na Kaukazie (Armenia) i w Europie: Portugalia, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Macedonia, Serbia, Włochy, Bułgaria, Szwajcaria.
Pokrój – Krzew lub nieduże drzewo o wysokości do 10 m.
Liście –. Kształtu lancetowatego o piłkowanym brzegu, sezonowe.
Kwiaty – Rozwijają się przed pojawieniem się liści. Białe lub różowe. Mają 5 działek kielicha, 5 odwrotnie jajowatych płatków korony, 1 słupek i liczne pręciki.
Owoce – Pestkowce. Mają podłużny i spłaszczony kształt, długość do 6 cm, zielonkawą barwę. Młode owoce jadalne. Wyłuskane pestki w handlu noszą nazwę migdałów.
Ekologia – Pierwszym ośrodkiem uprawy migdałowca był Bliski Wschód. Stąd jego uprawy były przez starożytnych Greków Rzymian i Egipcjan rozprzestrzeniane w regionie śródziemnomorskim: w Afryce Północnej i Europie Południowej. Zaczęto je tutaj uprawiać co najmniej 3 tysiące lat p.n.e., być może jeszcze wcześniej, pestki dzikich migdałów znaleziono bowiem w wykopaliskach na terenie Grecji, datowanych na 8 tysięcy lat p.n.e. Najstarsze znaleziska migdałowców w Starożytnym Egipcie pochodzą z okresu około 1550 r. p.n.e. Do Ameryki Północnej migdałowiec sprowadzony został w 1700 r.
Znaczenie użytkowe
Lecznictwo -Migdały w swoim składzie zawierają około 4% wody, 22% węglowodanów, 25% białka i aż 50% tłuszczu. Dzięki dokładnej analizie składu poszczególnych frakcji w migdałach odkryto wiele niezwykle cennych związków aktywnych, mineralnych i odżywczych, z których najważniejsze to: nienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA, PUFA, SFA), polifenole (głównie garbniki i flawonoidy), białko, błonnik,węglowodany, witamina E, witaminy – tiamina (B1), ryboflawina (B2), niacyna (B3), cholina (B4), kwas pantotenowy (B5), pirydoksyna (B6) oraz kwas foliowy, liczne minerały – m.in. potas, wapń, cynk, fosfor, sód i żelazo. Dzięki sporej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy E zmniejszają ryzyko rozwoju chorób serca, obniżają ciśnienie tętnicze, poprawiając krążenie krwi i zapobiegają odkładaniu się w organizmie złego cholesterolu, czyli frakcji LDL. Zmniejszają ryzyko odkładania się blaszki miażdżycowej w naczyniach, chroniąc przed udarem czy zawałem mięśnia sercowego. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu są zalecane dla pacjentów cierpiących na cukrzycę, ponieważ zmniejszają poziom oporności na insulinę. Wspomagają układ moczowy. Stymulują układ odpornościowy. Wspierają układ nerwowy, poprawiając pamięć i koncentrację, a także działają przeciwdepresyjnie. Pomagają przezwyciężyć długotrwały stres. Dzięki witaminie E i cynkowi chronią komórki mózgowe przed wolnymi rodnikami. Przeciwdziałają zaparciom, stymulując pracę jelit.
Kosmetyka– Roślina kosmetyczna: Olejek migdałowy stosowany jest jako składnik lotionów, mleczek i kremów. Otręby migdałowe bywają też stosowane do mycia bardzo wrażliwej skóry. Olej znajduje zastosowanie do smarowania precyzyjnych mechanizmów. Olejek migdałowy ma własności lecznicze.
Kulinaria -Migdałowca uprawia się głównie dla jadalnych nasion zwanych migdałami. Nasiona odmian słodkich zawierają dużo tłuszczu i skrobi. Są jadalne w stanie surowym, nadają się też na przetwory. Są wykorzystywane jako dodatek do wyrobów cukierniczych, są jednym ze składników bakalii, często używa się ich do produkcji marcepanu. Wyciskany z migdałów tłuszcz jest bardzo smaczny i pożywny, ma nazwę orszady i jest również wykorzystywany w sztuce kulinarnej. Z nasion odmian gorzkich wytwarza się olejek migdałowy wykorzystywany m.in. w przemyśle spożywczym.
Ogrodnictwo – Uprawa w ogrodach przydomowych, sady migdałowe.
Znaczenie biblijne – nazywane drzewem czuwającym, drzewem Boga dbającym nieustannie o swój lud, gdyż zakwita najwcześniej ze wszystkich izraelskich drzew. To z niego wykonana była kwitnąca i owocująca laska Aarona. W Biblii migdałowiec zwyczajny wymieniony jest 9 razy[11]. W Księdze Jeremiasza (1,11-12) jest określony jako „drzewo czuwające”, co związane jest z tym, że zakwita bardzo wcześnie (już w połowie lutego), a obfitość kwiatów powoduje, że w krajobrazie jeszcze uśpionej przyrody widoczny jest z daleka. Hebrajskie słowo określające migdałowca oznacza również czuwać lub strażnika.
W Księdze Liczb (17,23) jest opis, jak laska Aarona w Przybytku Mojżeszowym zakwitła i wydała owoce w ciągu jednej nocy, w ten sposób wskazując, że Aarona i jego synowie z woli boskiej zostali uprawnieni do posługi kapłańskiej. Laska wykonana była z drewna migdałowca.
Pąki migdałowca stały się z polecenia Mojżesza motywem zdobniczym na ornamentach świeczników opisanych w Księdze Wyjścia (25,33-36; 37,19-20). Miało to znaczenie symboliczne: wypełniony palącą się oliwą kielich młodego zawiązku owocu symbolizował stałą, choć niewidoczną obecność Boga w jego Przybytku.
Migdały znajdowały się wśród darów przywiezionych przez głodujących braci Józefa do Egiptu.
Z drewna migdałowca Jakub strugał patyki przy wodopoju dla wypasanych trzód. W dawnych przekładach Biblii błędnie przetłumaczono to jako patyki z leszczyny.
Od aramejskiej nazwy migdałowca pochodzi nazwa kilkakrotnie w Biblii wymienionej miejscowości Luz. W starożytności dość często miejscowościom nadawano nazwę od powszechnie uprawianej w jej okolicach rośliny.
W starożytności z drewna migdałowca robiono berła dla królów, wierzono bowiem, że posiada ono tajemniczą moc, która przechodzi na króla.
W chrześcijaństwie kwiaty migdałowca symbolizują dziewiczość Matki Boskiej.
Ciekawostki – Nasiona odmian gorzkich w większej ilości są trujące – wywiązuje się w nich kwas pruski. Zauroczony kwitnącym migdałowcem Vincent van Gogh podczas pobytu w miejscowości Saint-Rémy namalował obraz kwitnący migdałowiec.